6 Aralık 2022
FCA, Uluslararası Ticaret Odası (ICC) tarafından belirlenen İncoterms (Uluslararası Ticarette Kullanılan Teslim Şekilleri) kuralları arasında yer alan bir teslim şeklidir. FCA, “Free Carrier” kelimelerinin kısaltmasıdır ve Türkçe karşılığı “taşıyıcıya teslim” olarak çevrilebilir. FCA teslim şekli, satıcı tarafından malların taşıyıcıya teslim edilmesini öngörür. Bu teslim şeklinde, satıcı, malları taşıyıcıya yükleme sorumluluğuna sahiptir. Yani satıcı, malı taşıyan aracın yanına getirerek taşıyıcıya teslim etmekle yükümlüdür.
FCA teslim şeklinin detayları, satıcı ve alıcı arasında belirlenir. Teslim yerine ve yüklemeye ilişkin açıklamalar, satıcı ve alıcı arasında yapılan sözleşmeye göre belirlenir. Teslim şeklinde belirtilmiş olan yer, satıcının kontrolünde olan bir nokta olabilir. Bu nokta, fabrika, depo veya nakliye merkezi gibi bir yer olabilir. Satıcıya belirli sorumluluklar yükler. Satıcı, malları taşıyıcıya teslim ettikten sonra, malların zarar görmemesi için gerekli önlemleri almak ve taşıyıcıyı uyarmakla sorumludur. Ancak, FCA teslim şeklinde satıcının sorumluluğu, malların taşıyıcıya teslim edilmesiyle sona erer. Malların taşıması ve sigortası alıcıya aittir.
Uluslararası ticarette sıkça kullanılan bir teslim şeklidir. Bu şekilde, satıcı ve alıcı arasında teslim şartları net olarak belirlenir ve her iki tarafın da hakları güvence altına alınır. Ancak, tarafların teslimle ilgili detayları önceden belirlemeleri ve anlaşmayı yazılı olarak yapmaları önemlidir. 11 farklı teslimat yöntemi mevcuttur. Teslimat şekilleri deniz yolu ve iç su yolunun taşıma kurallarını içeren kurallarla ve her türlü taşıma yöntemini içeren kurallarla iki ayrı gruba ayrılmıştır.
Tüm taşıma şeklini içeren talimatlar aşağıda belirtilmiştir.
- EYW(Ex Works): Ticari İşletmede Teslim
- CPT(Carriage Paid To): Taşıma Ücreti Ödenen Teslim
- DAP(Delivered At Place): Belirtilen Nokta Teslim
- DDP(Delivered Duty Paid): DDP Teslim Gümrük Vergisi Ödenmiş Teslim
- CIP(Carriaga And Insuarance Paid To): Taşıma ve Sigorta Ödenmiş Teslim
- FCA(Free Carrier): Taşıyıcıya Teslim
Deniz yolunda geçerli olan kurallar şunlardır.
- CIF(Cos, Insuarance, Freight): Sigorta ve Navlun Ödenmiş Teslim
- FAS(Free Alongside Ship): Gemi Yanında Teslim
- FOB(Free On Board): Gemi Bordasında Teslim
FCA TESLİM ŞEKLİ NEDİR?
Dünya nüfusundaki yükseliş, globalleşme ve teknolojik gelişmelerle beraber uluslararası ticaretin hacmi geçmiş yıllara nazaran daha da gelişmiş ve ehemmiyeti giderek artmıştır. Bu durum zaten net olması gereken uluslararası ticarete yönelik şartların önemini bir kez daha vurgulayarak daha net şekilde belirlemiştir. Bu problemlerin devamında yeni çözümler aranmıştır. FCA teslim şekli ise bize bu yanıtı vermektedir. Uluslararası ticaret kapsamında değerlendirilen malların nereye teslim edileceği, bu ticaretten meydana gelen giderlerin hangi tarafça üstlenileceği ya da iki taraf arasında ne şekilde pay edileceği, yapılan ticari faaliyette söz konusu olan ürünlerin sigorta ve taşıma anlaşmalarının nasıl yapılacağı gibi tartışmaların, ticarette taraf olan alıcı ve satıcı nezdinde kesinleştirilmesi mecburidir.
Bu konuların herhangi olası bir probleme sebep vermeden, tüm çerçevelerinin net bir şekilde belirlenmesi için ICC (Milletlerarası Ticaret Odası) tarafından, INCOTERMS (Uluslararası Ticari Terimler) olarak adlandırılan ve ticari alışverişlerde alıcı ve satıcı taraf arasındaki sorumlulukları ortaya koyan, uluslararası platformda genel geçer bir zemine oturtulmuş bir kural listesi dikkate alınmaktadır. ICC’nin ilk kez 1936 yılında kamuya sunduğu INCOTERMS, en son 1 Ocak 2020 yılında güncellenmiştir. INCOTERMS, uluslararası ticarette dikkat edilmesi gereken kuralları bize göstererek yön göstermekte ve paradoksa düşüldüğünde başvurulması açısından bize yardımcı olur. Ancak sonuç olarak uluslararası bir kanun değildir ve belirlenen kurallara uyulması kanuni bir sorumluluk teşkil etmemektedir ve bağlayıcı değildir. Tabi ki tüm ticari alışverişlerde, ticareti yapan tarafların, ticari kuralları ICC’ye bağlı kalmadan, kendi aralarında belirlemeleri de gayet mümkündür. Ancak ICC’nin esas hedefi uluslararası ticarette önem arz eden bankacılık işlemlerinde ya da karşılıklı imzalanan anlaşmalarda atıfta bulunabilecek sağlam bir dayanak göstermektir. Bu sayede de ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkların da çözümünün bir nebze daha yumuşamasını sağlamaktır.
INCOTERMS kurallarının bizi ilgilendiren kısmı ise FCA olarak kısaltılan Free Carrier’dir. FCA teslim şeklinde, ihracatçı kısaca satıcı, ürünlerin bütün gümrük işlemlerini bitirerek önceden belirlenmiş günde ve noktada ilk taşıyıcıya devreder ve bu sayede yükümlülüğün kendine ait kısmını yerine getirmiş olur. Malın teslim edilmesi ile birlikte malların bütün yükümlülüğü ve riski alıcı tarafa aktarılmış olunur. Bu dakikadan itibaren mallarla alakalı bütün giderler, sigorta, acente ve navlun masrafları artık alıcının yükümlülüğüne dâhil olur.
FCA TESLİM ŞEKLİ AVANTAJLARI
FCA teslim şekli, özellikle satıcı için büyük avantajlar sunmaktadır. Fca incoterms kuralı, sevkiyat sürecinin tamamen alıcının sorumluluğunda olmasını sağlar. Bu da satıcılara daha fazla kontrol imkanı verir ve riskleri azaltır. Alıcıya teslim ettiği malların nakliyesi ve sigortalanması gibi işlemler alıcının sorumluluğundadır. Firmalar genellikle FCA teslim şeklini tercih ederler çünkü bu sayede satıcılar nakliye ve sigorta masraflarından kurtulmuş olurlar. Ayrıca, alıcılar FCA teslim şekli ile ekonomik navlun anlaşmaları yapma özgürlüğüne sahiptir. Alıcılar, kendi sevkiyat ağlarına ve taşımacılık anlaşmalarına göre uygun ve ekonomik lojistik hizmetlerini seçebilirler. Bu da maliyetleri düşürür ve işletmelerin daha rekabetçi olmasını sağlar.
FCA TESLİM ŞEKLİ ÖZELLİKLERİ
FCA teslim şekli özelliklerinde satıcı yüklerin gümrük işlemlerini bitirerek, belirlenen konumda ve günde ilk taşıyıcının denetimine devrettiği anda teslim işlemlerini bitirmiş olur. Bu andan itibaren yükle alakalı bütün giderler ve riskler alıcıya geçer. Navlun gideri de diğer tüm masraflar gibi alıcı tarafından ödenir. FCA teslim şekli özelliklerinde satıcı taraf anlaşma şartlarına uygun malı hazırlayarak, alıcının ülkesinde istenen gerekli evrakları hazırlar ve Gümrük giderlerini öder.
Alıcının talep etmesi üzerine durumunda taşıma acentesi ile bütün giderleri alıcıya ait olmak üzere anlaşır. Yükleri taşıyıcıya veya taşıma acentesinin sorumluluğuna tayin edilen konumda ve noktada teslim eder. Teslim anına kadar tüm harcamalar ve riskler satıcının sorumluluğundadır.
Anlaşma şartlarına uygun olarak mal ücretini ödenir. İthalat ile alakalı evrak veya izinleri alarak gümrük vergisi ve giderlerini ödemekle sorumludur. FCA teslim şekli özelliklerinden en göze çarpanıysa bu özelliklerdir. İki taraf da eşit yükümlülüklere ve sorumlukları sahiptir. Taşıma acentesi ile anlaşarak navlun giderini öder. Belirlenen günde ve konumda mallarını teslim alır. Bu andan itibaren tüm harcamalar ve risk alıcıya aittir. Eğer alıcı taraf yükü belirli bir şahsa, örneğin kendisi bizzat taşıyıcı olmayan fakat lojistik hizmetleri veren bir kişiye teslim etmesi yönünde satıcıya bir talimatta bulunursa, yükler bu şahsa teslim edildiği andan itibaren satıcı mal teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş sayılır.
FCA TESLİM ŞEKLİNDE ALICININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ
FCA teslim şeklinde alıcının yükümlülükleri, FCA Incoterms kurallarına göre belirlenmiştir. Alıcının temel görevlerinden biri, mal bedelini satın alım sözleşmesinde belirtilen şekilde ödemektir. Bu, diğer teslim yöntemlerinde olduğu gibi geçerlidir. FCA tesliminde, satıcının malı teslim etmesinden sonra tüm riskler satıcıya aittir.
Alıcı, malın hasarsız bir şekilde teslim edildiğine dair kanıt sağlamak için yükleme evrakları, tartım tutanağı, konşimento, FCR gümrük beyannamesi ve fatura gibi belgeleri talep edebilir. Bu belgeler, malın siparişe uygun bir şekilde teslim edildiğini kanıtlama amacına hizmet etmektedir. FCA nedir sorusuna cevap olarak, FCA teslim şeklinde satıcının, malı bildirilen yerde belirtilen zamanda veya süre içinde alıcının hizmetine sunduğu bir teslim yöntemidir.
FCA Incoterms kuralları, ticaretteki tarafların hak ve yükümlülüklerini düzenler ve anlaşmazlıkların çözümünde yol gösterici bir rol oynar. Alıcının bu teslim yönteminde masraflarını ödememesi, ancak malın alım bedelini ödemesi gerekmektedir. Diğer tüm masraflar satıcının sorumluluğundadır. Bu nedenle, alıcının bu yükümlülükleri yerine getirmesi önemlidir ve sözleşmenin koşullarına uygun olarak işlem yapması gerekmektedir.
FCA’da Satıcının Temel Yükümlülükleri
Satıcı, karşılıklı olarak kabul edilen anlaşma hükümlerine göre ürünleri düzenler, bulunduğu ülke için gerekli tüm belgeleri hazırlar ve ürünlerin gümrük vergisini karşılar. Satıcı, hazırlanan ürünlerin belirlenen tarihte ve belirlenen noktada teslimatını yapar. Teslimat gerçekleşene kadar ortaya çıkan tüm maliyetler ve potansiyel riskler satıcıya aittir. Teslimattan sonra ise tüm yükümlülükler alıcı tarafına geçer.
FCA Nakliye Ücretini Kim Ödüyor?
FCA nakliye şartlarında nakliye ücretini genellikle alıcı öder. Yani, malın teslimatı sırasında taşıma masrafları ve riski alıcıya aittir. Ancak, taraflar arasındaki sözleşmeye bağlı olarak bu sorumluluklar değişebilir. Satıcı ve alıcı arasında bir anlaşma yapılmışsa, nakliye ücretini kimin ödeyeceği bu anlaşma çerçevesinde belirlenir. FCA sevkiyat koşulları sırasında ise ihracat vergisi, vergiler ve gümrük işlemlerinden satıcı sorumludur.
FCA ve FOB Arasındaki Fark Nedir?
FCA ve FOB, uluslararası ticarette kullanılan teslimat terimleridir ve malların taşıma sürecindeki sorumlulukları ve mülkiyeti belirlerler.
FCA (Teslim Edilen Taşıyıcıda): Bu terimde satıcı, malı belirli bir yerde, genellikle kendi tesislerinde veya taşıma aracının yanında belirli bir noktada teslim eder. Ancak, satıcı malların nakliyesini organize etmek ve taşıma masraflarını üstlenmek zorundadır. Mülkiyet, malın taşıma aracına yüklendiği anda alıcıya geçer.
FOB (Gemiye Yüklendi): FOB teriminde satıcı, malları belirli bir liman veya yükleme noktasında gemiye yükler ve taşıma masraflarını öder. Mülkiyet, malın gemiye yüklendiği anda alıcıya geçer. Alıcı, nakliye sürecini yönetir ve masrafları üstlenir.
Ana fark, FCA’da satıcının malın taşıma organizasyonunu ve masraflarını üstlenmesi, FOB’da ise alıcının bu sorumluluğu üstlenmesidir. Bu terimler, ticarette taraflar arasındaki sorumlulukları ve mülkiyeti belirlemek için kullanılır ve hangi noktada bu değişikliklerin meydana geldiğini açıklar. FCA ve FOB terimleri, taşıma sözleşmeleri ve ödeme şartlarının düzenlenmesinde önemli rol oynar.
İlginizi Çekebilir: CPT Teslim Şekli Nedir?